Ata ishin mes mijëra shqiptarëve të grumbulluar në anijen Vlora – të paharrueshme janë pamjet e zbarkimit në Brindisi në vitin 1991 – simbol i fenomenit masiv migrator të atyre viteve drejt Italisë. Dy vëllezërit Çobo qëndruan në Itali për një dekadë, duke u vendosur në Trento, ku studiuan dhe bënë miq.
Para asaj të verës, është një histori romantike e migrimit dhe kthimit të Petrit dhe Muharrem Çobos, të cilët në Dimal, në afërsi të Beratit, prej rreth njëzet vitesh kanë krijuar një kompani, e cila kishte hedhur hapat e parë në vitin 1993, kur blenë hektarin e parë të tokës falë remitancave në emigracion.
Shqipëria sigurisht nuk njihet si një vend i verës dhe – si në rastin e familjes Çobo që filloi me gjyshërit e Petritit dhe Muharremit – vreshtaria u asgjësua fuqishëm, fillimisht nga dominimi osman, i cili ndaloi konsumimin e saj, dhe më pas nga Regjimi komunist që kolektivizoi vreshtat. Por Shqipëria është një nga vendet me vreshtat më të vjetra në Evropë, duke pasur parasysh se vreshtaria u zhvillua që në shekullin VIII para Krishtit, bazuar në hardhitë vendase që i kishin rezistuar epokës së akullit. Madje, sipas disa burimeve, prerjet janë sjellë në Francë nga Shqipëria në kohën romake.
“Megjithë një traditë të gjatë që daton në fillim të viteve 1900, familja ime, si shumë prona anembanë Shqipërisë, u detyrua të ndalonte prodhimin kur regjimi komunist mori pushtetin në vitin 1945. Bizneset private nuk lejoheshin”, thotë Muharrem Çobo, i cili vetëm pas vitit 1991, kur ra regjimi, arriti së bashku me familjen të niste nga e para.
“Në vitin 2001 vendosëm të ktheheshim në shtëpi, vera në Shqipëri ka një traditë shumë të lashtë, është prodhuar dhe konsumuar gjithmonë”, kujton Muharremi. “Kush ka një copë tokë, gjëja e parë që mbjell është hardhia dhe distilati tradicional Raki është prodhuar gjithmonë sepse është më e lehtë, por edhe verë”.
“Gjyshi ynë tashmë ka bërë verë dhe na e ka përcjellë këtë traditë, të cilën e konsideroj më shumë emocionale sesa teknike,” shton ai. “Në vitin 1993, me remitancat e mia nga Italia morëm hektarin e parë të tokës dhe duke diskutuar familjarisht dhe duke ndjekur këshillën e gjyshes, e cila më tha se hardhia ishte një bimë bujare, vendosëm të mbjellim rrush”.
Sot Çobo mbarështon edhe kabernet dhe merlot, por kryesisht varietetet vendase të hardhisë, duke filluar nga Vloshi, me rrush të kuq dhe me pjekje të vonshme, rendimentet janë shumë të ulëta, por kushtet e favorshme të tokës dhe klimës lejojnë që trajtimet të kufizohen në dy ose tre në vit. Kompania eksporton në Zvicër dhe Belgjikë dhe nga viti i ardhshëm planifikon të hyjë edhe në Itali. Vreshti i tij, i mbjellë në kodra me tarraca, konsiderohet sot një nga vendet më të bukura të kultivimit të verës në vend.
“Ato janë verëra unike dhe të dallueshme,” tha me besim Luca Gardini, somelieri më i mirë në botë në vitin 2010, i cili drejtoi masterclassin “Shkëlqesi të Shqipërisë” në Merano ëine Festival. “Ne shijuam Puls, një rrush i bardhë i pasur me kripë, i tensionuar me nota agrume dhe Vlosh, një varietet qershie, plot por me elegancë të madhe, të gjitha me një fije të përbashkët kripësie dhe pijeje”.
“Për mendimin tim, Shqipëria është një nga ato shtete që do të shquhet në vitet në vijim, veçanërisht me Vloshin ku duhet të investojmë”, komentoi ai.
