Një marrëveshje paraprake është arritur mes Parlamentit dhe Këshillit për rregullat e reja të buxhetit natën mes të premtes dhe të shtunës, pas më shumë se 16 orësh negociatash. Negocimi u zhvillua në afate të ngushta, duke pasur parasysh se paketa e rregullave tashmë do të duhet të shqyrtohet zyrtarisht nga të dy institucionet para përfundimit të legjislaturës. Duhet theksuar se pjesa kombëtare e bashkëfinancimit të programeve evropiane do të përjashtohet nga llogaritja e shpenzimeve publike.
Në një deklaratë, presidenca belge e Unionit konfirmoi se në përputhje me propozimin e komunitetit, rregullat e reja do të parashikojnë një trajektore të uljes së deficiteve dhe borxheve, kur këto janë më të larta se 3 dhe 60% e prodhimit të brendshëm bruto. Trajektorja do të caktohet nga Komisioni Evropian dhe do të bazohet në shpenzimet neto të vendeve individuale. Nga ana e tyre, qeverive do t’u kërkohet të publikojnë planet buxhetore afatmesme.
“Trajektorja e referencës do të tregojë se si Shtetet Anëtare mund të sigurojnë që, në fund të një periudhe rregullimi katërvjeçar, borxhi publik të jetë në një trajektore të mundshme në rënie ose të mbetet në nivele të kujdesshme në afat të mesëm”, thuhet në deklaratën e publikuar këtë natë nga Keshilli. Reforma e Paktit fillimisht kishte për qëllim të thjeshtonte rregullat buxhetore. Në pamje të parë nuk duket se ky objektiv është arritur.
Sipas një njoftimi për shtyp nga Parlamenti, marrëveshja parashikon që vendet me borxh të tepruar do t’i nënshtrohen një reduktimi të detyrimeve të tyre me një mesatare prej 1% në vit nëse borxhi është mbi 90% të PBB-së dhe 0.5% mesatarisht në vit nëse borxhi është ndërmjet 60% dhe 90% të PBB-së. Këto dispozita janë më pak kufizuese sesa kërkesa aktuale – e cila megjithatë nuk zbatohet kurrë – sipas së cilës çdo vend duhet të reduktojë borxhin e tij çdo vit me 1/20 e tejkalimit mbi 60%.
Marrëveshja e përkohshme midis dy institucioneve të BE-së përmban gjithashtu dy masa mbrojtëse të diskutueshme. E para ka të bëjë me qëndrueshmërinë e borxhit dhe duhet të shërbejë për të garantuar një ulje minimale të niveleve të borxhit, siç e kemi parë më lart; e dyta ka të bëjë me deficitin dhe duhet të sigurojë një marzh sigurie nën vlerën e referencës së deficitit prej 3% të PBB-së të parashikuar nga traktati, për të krijuar rezerva fiskale. Marzhi do të jetë 1.5% e PBB-së.
Ne e dimë se gjatë negociatave me Parlamentin të dyja masat mbrojtëse ishin objekt i negociatave të nxehta. Veçanërisht e diskutueshme është mbrojtja në lidhje me deficitin, e dëshiruar nga vendet më të vëmendshme në luftën kundër borxhit. Në thelb, folësit – holandezja e njohur Esther De Lange dhe socialistja portugeze Margarida Marques – kërkuan në këmbim të fleksibilitetit më të madh në anën e investimeve. Lidhur me këtë, në një deklaratë Kuvendi saktësoi se “pjesa e bashkëfinancimit kombëtar të programeve të financuara nga Bashkimi Evropian do të përjashtohet nga shpenzimet qeveritare, duke krijuar stimuj më të mëdhenj për investime”. Ka më shumë. Gjatë vlerësimit të çdo devijimi nga rruga e përcaktuar, Komisioni do të duhet të marrë parasysh investimet e vendosura më parë, në mënyrë që një vend të mund të argumentojë kundër një procedure të mundshme nëse është e nevojshme.
Vendet anëtare – specifikon gjithashtu presidenca belge – do të jenë në gjendje të kërkojnë një zgjatje të periudhës së rregullimit të buxhetit, nga katër në shtatë vjet, “nëse zbatojnë disa reforma dhe investime që përmirësojnë qëndrueshmërinë dhe potencialin e rritjes, mbështesin qëndrueshmërinë e buxhetit dhe adresojnë problemet e përbashkëta. prioritetet e Unionit”. Këto të fundit përfshijnë tranzicionin e gjelbër dhe dixhital, rritjen ekonomike, madje edhe zhvillimin e aftësive mbrojtëse.
Negociatat e orëve të fundit këtu në Bruksel u zhvilluan pasi Komisioni Evropian kishte propozuar një reformë të shumëpritur të Paktit të Stabilitetit në pranverë, me synimin për të gjetur një ekuilibër të ri ambicioz midis rimëkëmbjes së financave publike dhe rinisjes së investimeve oublike. Sfida është e lashtë dhe në fakt daton që në vitet e para të bashkimit monetar. Diskutimi nxori në pah ndarjet historike midis vendeve.
Loja është larg përfundimit. Marrëveshja politike tani duhet të miratohet nga Këshilli dhe Parlamenti. Kohët e fundit, ratifikimi i dy institucioneve, zakonisht një detyrë e lehtë, është bërë shumë më e ndërlikuar. Së paku tre marrëveshje legjislative janë rishikuar së fundmi drejtpërdrejt ose tërthorazi. Afrimi i votimit të qershorit nga njëra anë mund të çojë në miratim të shpejtë nga Parlamenti, por nga ana tjetër mund të shkaktojë edhe ngurtësi të reja.
“Rregullat e reja do të përmirësojnë ndjeshëm kuadrin ekzistues dhe do të garantojnë rregulla efektive dhe të zbatueshme për të gjitha vendet e Bashkimit – komentoi ministri belg i financave Vincent Van Peteghem, i cili udhëhoqi negociatat së bashku me raportuesit parlamentar. Ato do të ruajnë financat publike të balancuara dhe të qëndrueshme, do të forcojnë fokusin në reformat strukturore dhe do të nxisin investimet, rritjen dhe krijimin e vendeve të punës në të gjithë Bashkimin Evropian”.
