Kompanitë perëndimore, të cilat kanë vazhduar të operojnë në Rusi që nga pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës nga Moska, kanë gjeneruar miliarda dollarë fitime, por Kremlini i ka bllokuar ato nga aksesi në paratë e tyre në një përpjekje për të kthyer reston sanksioneve të kombeve “jomiqësore”.
Grupet nga vende të tilla përbënin 18 miliardë dollarë nga fitimet ruse prej 20 miliardë dollarësh që kompanitë e huaja raportuan vetëm për vitin 2022, sipas shifrave të përpiluara nga Shkolla e Ekonomisë e Kievit, dhe 199 miliardë dollarë nga 217 miliardë dollarë të ardhura bruto.
“Shifrat mund të jenë rritur ndjeshëm që atëherë, megjithëse nuk është e mundur të vlerësohet saktësisht se sa shumë pasi shumica e bizneseve ndërkombëtare që operojnë në Rusi zbulojnë rezultatet e tyre lokale vetëm çdo vit,” tha zëvendësdrejtori i zhvillimit të KSE Andrii Onopriienko, i cili përpiloi të dhënat.
Fitimet lokale të kompanive nga BP në Citigroup janë bllokuar në Rusi që nga vendosja e vitit të kaluar të ndalimit të pagesës së dividentëve për bizneset nga vendet “jomiqësore” duke përfshirë SHBA-në, Britaninë e Madhe dhe të gjithë anëtarët e BE-së. Ndërsa transaksione të tilla mund të miratohen në rrethana të jashtëzakonshme, pak leje tërheqjeje janë lëshuar.
“Dhjetëra miliarda dollarë kanë ngecur në Rusi,” tha shefi ekzekutiv i një kompanie të madhe me banim në një vend jo miqësor. “Dhe nuk ka asnjë mënyrë për t’i nxjerrë jashtë Rusisë.”
Madhësia e të ardhurave dhe fitimeve pasqyron jo vetëm rëndësinë e qëndrueshme të kompanive perëndimore për ekonominë ruse, por edhe dilemën me të cilën përballen biznese të tilla se çfarë të bëjnë me operacionet e tyre në vendin e izoluar.
Shumë biznese të huaja janë përpjekur të shesin filialet e tyre ruse, por çdo marrëveshje kërkon miratimin e Moskës dhe mund të shitet vetëm me zbritje të mëdha çmimi. Ditët e fundit British American Tobacco dhe prodhuesi suedez i kamionëve Volvo kanë njoftuar marrëveshje për transferimin e aseteve të tyre tek pronarët vendas.
Ndër kompanitë me origjinë “jomiqësore” që mbeten aktive në Rusi, banka austriake Raiffeisen raportoi të ardhurat më të mëdha të vitit 2022 në vend në 2 miliardë dollarë, sipas të dhënave të KSE.
Grupet amerikane Philip Morris dhe PepsiCo fituan përkatësisht 775 dhe 718 milionë dollarë. Megjithëse Raiffeisen, huadhënësi më i madh perëndimor që operon në Rusi, ka thënë se “nuk ka akses” në fitimet e tij në vend, ai nuk e ka fshirë vlerën e degës rusë nga librat e kompanisë. Philip Morris nuk pranoi të komentojë. PepsiCo dhe Scania nuk iu përgjigjën kërkesave për koment.
Bizneset me bazë në SHBA gjeneruan fitimin më të madh total prej 4.9 miliardë dollarësh, tregojnë numrat e KSE, të ndjekura nga kompanitë gjermane, austriake dhe zvicerane me përkatësisht 2.4 miliardë, 1.9 miliardë dollarë dhe 1 miliardë dollarë.
Kosto shtesë
Fondet e paarritshme shtojnë kostot me të cilat përballen bizneset ndërkombëtare nga pasojat e sulmit të Rusisë ndaj Ukrainës. Financial Times raportoi muajin e kaluar se kompanitë evropiane kishin raportuar fshirje dhe humbje me vlerë të paktën 100 miliardë euro nga operacionet e tyre në Rusi që nga pushtimi i plotë i vitit të kaluar.
Zyrtarët rusë ende nuk kanë përvijuar “një strategji të qartë për trajtimin e aseteve të ngrira”, tha Aleksandra Prokopenko, një studiuese jorezidente në Qendrën Carnegie Rusia Eurasia. “Megjithatë, duke marrë parasysh dëshirën e fortë të subjekteve të huaja për të rifituar dividentët e tyre, ata ka të ngjarë të eksplorojnë përdorimin e tyre si levë – për shembull për t’i nxitur autoritetet perëndimore të shkrijnë asetet ruse.”
Ministria ruse e financave muajin e kaluar lehtësoi rregullat e dividentit, por gjithashtu zyrtarizoi një kornizë kompanish “të mira” dhe “të këqija”, siç i quan Kremlini ato që duan të ndahen me vendin.
“Lejimi i shpërndarjes së dividentëve është bërë prej kohësh një lloj inkurajimi për ‘sjellje të mirë’, që përfshin të bësh të qartë se dëshiron të qëndrosh në Rusi,” tha një person i përfshirë në marrëveshjet e daljes.
Për një kompani me origjinë “jomiqësore”, riatdhesimi i dividentëve është tashmë “po aq i komplikuar sa shitja e një biznesi” në Rusi, tha personi. “Një nga klientët e mi humbi shpresën për të marrë ndonjë divident nga atje dhe thjesht i fshiu të gjitha nga bilanci.” Edhe disa kompani nga vendet “miqësore” po luftojnë për të riatdhesuar dividentët e tyre.
